Yumurtalıqlar, hər ay nizamlı olaraq yeni bir çoxalma funksiyası yaratmaq üçün çalışan orqanlardır. Yumurtalıq içərisində gözlə görülməyəcək qədər kiçik yumurtaların hər ay böyüyüb yetkinləşib partlaması nəticəsində ya hamiləlik ya da nizamlı aybaşı qanamaları meydana gələr. Bu funksiya qadının nəsilartırma dövrü boyunca nizamlı olaraq işləyər. Bəs, erkən yumurtalıq çatmazlığı nədir? Niyə meydana gələr? Necə müalicə edilir?
Erkən klimaks nədir?
Bəzi qadınlarda isə müxtəlif səbəblərə bağlı olaraq, klimaks daha erkən yaşlarda başlayar.. 40 yaşından əvvəl bir qadının qalıcı olaraq aybaşıdan kəsilməsi, “erkən klimaks” adlanır. İndiki vaxtda qadınların təxminən yüzdə 10-u 45 yaş, yüzdə 2-i isə 40 yaşdan tez aybaşıdan kəsilir.
İstər normal klimaks dövrü olsun, istəsə erkən klimaks olsun, çoxalma funksiyalarının, yəni hamilə qalma şansının klimaksa yaxınlaşarkən illər əvvəldən azalmağa başlaması diqqət çəkici bir vəziyyətdir. Azalan yumurtalıq qabiliyyəti, hamiləlik şansını da azaldır. Digər yanaşı gedən səbəblərə görə hamilə qalma problemi yaşayan qadınlarda bu vəziyyət daha böyük bir problem olaraq qarşımıza çıxar. Əgər bu hadisə, erkən yaşlarda meydana gəlsə buna ‘”erkən yumurtalıq çatmazlığı” adı verilir.
Erkən yumurtalıq çatmazlığı nə üçün meydana gəlir?
Digər tərəfdən, xüsusilə bədənin digər hormon ifraz edən orqanlarının, məsələn tiroit vəzi, böyrək üstü vəzin və ya şəkərli diabet, maddələr mübadiləsi ilə əlaqədar orqanların xəstəliklərində, bu vəziyyətlə daha çox qarşılaşılması, bədənin hormon yaradan orqanlara qarşı ümumi bir reaksiya xəstəliyinin (immun xəstəlikləri) ola biləcəyini bizə göstərir.
Erkən yumurtalıq çatmazlığından, üzərində dayanılması lazım olan bir digər faktor da “iatrojenik” yəni xaricdən təsir nəticəsində yaradılan yetməzliklərdir ki, bunlar arasında ən əhəmiyyətli sıranı xərçəng və ya başqa xəstəliklər səbəbindən istifadə edilən dərmanların, hemoteriopatik agentlərin yumurtalıq üzərinə etdiyi zərərli təsirlər və yumurtalıqlara müxtəlif səbəblərlə edilən təsirlər gəlməkdədir.
Erkən yumurtalıq çatmazlığı necə aydın olar?
Erkən yumurtalıq çatışmamazlığının müalicəsi varmı?
Erkən yumurtalıq çatmazlığı olan və ya riski olan qadınlara nələr tövsiyə edilməlidir?
Xüsusilə yaxın ailə fərdlərinə, erkən yumurtalıq çatmazlığı problemi olan, hər hansı bir səbəblə, yumurtalıqlara zərər verə biləcək bir müalicə və ya əməliyyat keçirənlərə yumurtalıqların vəziyyəti haqqında, xüsusilə 30 yaşların başlarında məlumatlandırılmasını təklif edirik. Ediləcək ultrasəs müayinələri, hormon ölçmələr və xüsusilə yumurtalıq ehtiyatını ən yaxşı şəkildə əks etdirən AMH hormon ölçmə, bizə bu mövzuda məlumat verəcək və qadının hamiləlik mövzusundakı planlarını edərkən bunu da nəzərdə saxlamasını təmin edəcək. Əməliyyat və ya kimyaterapiya alacaq şəxslərin bu əməliyyatlar əvvəlində çoxalma funksiyalarını qorumağa istiqamətli, yumurtalıq toxumasını dondurulması, yumurta və ya embrion dondurulması kimi mövzularda məlumatlandırılması həyati əhəmiyyət daşıyar. “
