Dash tipi bəslənmə, yüksək təzyiqi aşağı olduqca təsirli və Amerika Milli Sağlamlıq İnstitutu tərəfindən dəstəklənir. Bu mövzuda edilən araşdırmalar, Dash diyeti ilə 14 gün ərzində təzyiqdə düşmə olduğunu ortaya qoyur.
əzi araşdırmalar, Dash tipi bəslənmə ilə tac ürək xəstəliyi və iflic riskinin də olduqca azaldığını göstərir. Bu araşdırmaya görə Dash diyetini ən çox uyğun gələn qadınların enmə, miokard enfarksiyon və tac ürək xəstəliyi ölüm nisbətlərinə çox daha aşağı olduğu müəyyən edildi.
Dash diyetinin təməl prinsipləri
Yüksək lif, aşağı kalori sıxlığı və uyğun porsiyonlarla balanslı bir diyet əsas məqsəddir.
Aşağı doymuş yağ, xolesterol və cəmi yağı az ehtiva edən qidalar hədəflənər.
Heyvan yağlar və qırmızı et azaldılır, həftədə ən az iki dəfə balıq məğlub olması yaxşı olar.
Sıxa baxımından zəngin tam dənəli taxıl və karbohidratlar vardır.
Bol tərəvəz və meyvə istehlak edilər.
Tərkibi kalsium, protein qaynağı olaraq az yağlı və ya yağsız süd və süd məhsulları istehlakı artırılır.
Zülal, sıxa, kalium, maqnezium qaynağı olaraq yağlı toxumlar ilə paxlalılar artırılır.
Diyetdə; qırmızı ət, şəkər, şəkər əlavə olunmuş qidalar, şəkərli içkilərin istehlakı sınırlandırılmıştır. Diyet kalium, maqnezium, kalsium, zülal və lif baxımından da zəngindir. Diyetdəki bir başqa məqsəd isə natrium alışını kısıtlamaktır.
Natrium deyildiyində ağılımıza “duz” gəlir təbii. Ancaq natrium məhdudlaşdırması olan diyetlərdə, yalnız duzsuz yemək kafi olmaya, bəzi qidaların duz məzmununa də diqqət yetirilməsi lazımdır. Çünki natrium ilə yüksək qan təzyiqi arasında əhəmiyyətli bir əlaqə vardır. Ancaq yenə də natrium, bəslənməmizdə mütləq olması lazım olan bir qida elementi olaraq qarşımıza çıxa
Bir çox sağlam adam, gündəlik ehtiyacının çox üstündə duz istifadə etməkdədir. Halbuki gündəlik ehtiyacımız, gündə yalnız 2400 mg sodyumdur 1 qr duz = 400 mg natrium olaraq düşünüldüyündə, duz olaraq bu miqdar 6 qramdır. Təxminən olaraq 1 çay qaşığı qədər. Ancaq bu, yeməklərin içindəki duzu da əhatə etməkdədir. Yüksək təzyiqi olanların, ümumiyyətlə gündəlik 1500 mg Natriumun keçməməyə təklif edilməkdədir. Bu miqdar fərdi xüsusiyyət, həkimin müalicə şəkli və istifadə edilən dərman müalicəsinə görə dəyişə bilər.
Bəzi qidaların 100 gramındaki natrium miqdarı
Turşu (xiyar) 1353 mg
Ketçup 1042 mg
Kaşar pendiri 710 mg
Edirne pendiri 252 mg
Yumurta 138 mg
Dana Əti 80 mg
Levrek 68 mg
Süd 49 mg
Qatıq 47 mg
Tamat 38 mg
Mərcimək 30
Böyrəklər, bədəndəki natrium tarazlığını nizamlayan ən əhəmiyyətli orqandır. Böyrəklərdə bir problem olmayan bədəndəki natrium konsentrasiyası, çox yüksək səviyyələrə çıxmaz. Natrium əskikliyi ilə qarşılaşmaq, çox görülən bir vəziyyət deyil.
Çünki Natriumun bir çox qidadan alabilmekteyiz. Ancaq qusma, ishal kimi, elektrolit itkisinin yaşandığı problemlər olduqda, bədəndəki natrium səviyyəsində eniş yaşana bilər.
Yodlu duzun fərqi nədir?
Normal süfrə tuzuna yod əlavə olunmuş olması, aradakı tək fərqdir. Bədənin iyoda da ehtiyacı vardır. Yodlu duz istehlak edildiyində, bədənin yod ehtiyacına dəstək verilmiş olar. Yod, tiroit bəzi işini təşkil edərək, guatr xəstəliyinin meydana gəlməsini maneə törədici təsir yaratmaqdadır.
Nələr edə bilərsiniz?
Duzlu dada qarşı həssaslığının varsa, duz istehlakınızı yavaş yavaş azaldıb yeni dad vərdişi qazana bilərsiniz.
Ləzzət qatma vərdişiniz, yeməklərinizə duz əlavə etmək istiqamətində isə, onun yerinə müxtəlif ədviyyatları istifadə edərək, duz istehlak vərdişlərini sala.
Souslu yeməklər yerinə, qızartma və qaynatma üsulu ilə pişirilenleri seçicinik, yenə natrium alışınızı azalda bilər.
Təzə yeməklər istehlak edin, şoraba yemək istehlakını azaldın.
Ketçup, xardal, soya sousu və duzlu salat soslarını istifadə etməməyə cəhd edin
Duzu yemək masasından qaldırın.
Yeməklərinizi limon suyu, sirkə, sarımsaq və ədviyyatlar ilə dadlandırın.
Kraker, misir və quruya bilmişlər duzsuz olanlarını seçin.
Alver edərkən elementlərinin oxuyaraq tərkibində daha az natrium olanları seçin.
Dash tipli bəslənmə, yüksək təzyiqi aşağı salmaqda olduqca təsirli və Amerika Milli Sağlamlıq İnstitutu tərəfindən dəstəklənir. Bu mövzuda edilən araşdırmalar, Dash pəhrizi ilə 14 gün ərzində təzyiqdə düşmə olduğunu ortaya qoyur.
Bəzi araşdırmalar, Dash tipi qidalanma ilə tac ürək xəstəliyi və iflic riskinin də olduqca azaldığını göstərir. Bu araşdırmaya görə Dash pəhrizinə ən çox uyğun gələn qadınların enmə, miokard enfarksiyon və tac ürək xəstəliyi ölüm nisbətlərinə çox daha aşağı olduğu müəyyən edildi.
Dash pəhriz
inin əsas prinsipləri
Yüksək lif, aşağı kalori sıxlığı və uyğun porsiyonlarla balanslı bir qidalanma əsas məqsəddir.Aşağı doymuş yağ, xolesterol və cəmi yağı az ehtiva edən qidalar hədəflənir.Heyvan yağları və qırmızı ət azaldılır, həftədə ən az iki dəfə balıq yeyilməsi yaxşı olar.Bol tərəvəz və meyvə istehlak edilsə daha yaxşı olar.
Tərkibi kalsium, protein qaynağı olaraq az yağlı və ya yağsız süd və süd məhsulları istehlakı artırılır.Zülal, sıxa, kalium, maqnezium qaynağı olaraq yağlı toxumlar ilə paxlalılar artırılır.
Pəhrizdə:
Qırmızı ət, şəkər, şəkər əlavə olunmuş qidalar, şəkərli içkilərin istehlakı azaldılmışdır. Pəhriz kalium, maqnezium, kalsium, zülal və lif baxımından da zəngindir. Pəhrizdəki bir başqa məqsəd isə natrium qəbulunu azaltmaqdır.
Natrium deyildiyində ağılımıza “duz” gəlir təbiiki, ancaq natrium məhdudlaşdırması olan pəhrizlərdə, yalnız duzsuz yemək kafi olmaya, bəzi qidaların duz məzmununa da diqqət yetirilməsi lazımdır. Çünki natrium ilə yüksək qan təzyiqi arasında əhəmiyyətli bir əlaqə vardır. Ancaq yenə də natrium, bəslənməmizdə mütləq olması lazım olan bir qida elementi olaraq qarşımıza çıxır.
Bir çox sağlam adam, gündəlik ehtiyacının çox üstündə duz istifadə etməkdədir. Halbuki gündəlik ehtiyacımız, gündə yalnız 2400 mg sodyumdur 1 qr duz = 400 mg natrium olaraq düşünüldüyündə, duz olaraq bu miqdar 6 qramdır. Təxminən olaraq 1 çay qaşığı qədərdir. Ancaq bu, yeməklərin içindəki duzu da əhatə etməkdədir. Yüksək təzyiqi olanların, ümumiyyətlə gündəlik 1500 mg Natriumu keçməməyi təklif edilməkdədir. Bu miqdar fərdi xüsusiyyət, həkimin müalicə şəkli və istifadə edilən dərman müalicəsinə görə dəyişə bilər.
Bəzi qidaların 100 qramındaki natrium miqdarı:
Tutma (xiyar) 1353 mg
Ketçup 1042 mg
Holland pendir 710 mg
Ağ pendir 252 mg
Yumurta 138 mg
Dana əti 80 mg
Yağlı balıq 68 mg
Süd 49 mg
Qatıq 47 mg
Tomat 38 mg
Mərci 30 mg
Böyrəklər, bədəndəki natrium tarazlığını nizamlayan ən əhəmiyyətli orqandır. Böyrəklərdə bir problem olmayan bədəndəki natrium konsentrasiyası, çox yüksək səviyyələrə çıxmaz. Natrium əskikliyi ilə qarşılaşmaq, çox görülən bir vəziyyət deyildir. Çünki Natriumu bir çox qidadan ala bilirik. Ancaq qusma, ishal kimi, elektrolit itkisinin yaşandığı problemlər olduqda, bədəndəki natrium səviyyəsində eniş yaşana bilər.
Yodlu duzun fərqi nədir?
Normal süfrə tuzuna yod əlavə olunmuş olması, aradakı tək fərqdir. Bədənin yoda da ehtiyacı vardır. Yodlu duz istehlak edildiyində, bədənin yod ehtiyacına dəstək verilmiş olar. Yod, tiroit bəzi işini təşkil edərək, guatr xəstəliyinin meydana gəlməsinə mane törədici təsir yaratmaqdadır.
Nələr edə bilərsiniz?
Duzlu dada qarşı həssaslığının varsa, duz istifadəsini yavaş-yavaş azaldıb ,yeni dad vərdişi qazana bilərsiniz.
Ləzzət qatma vərdişiniz, yeməklərinizə duz əlavə etmək istiqamətindədirsə, onun yerinə müxtəlif ədviyyatları istifadə edərək, duz istifadə vərdişini az-az unuda bilərsiniz.
Souslu yeməklər yerinə, sobada bişmiş və ya qaynatma üsulu ilə bişirilənləri seçməniz, yenə natrium qəbulunuzu azalda bilər.
Təzə yeməklər istifadə edin, şoraba yeməyi azaldın.Ketçup, xardal, soya sousu və duzlu salat soslarını istifadə etməməyə cəhd edin.Duzu yemək masasından qaldırın.
Yeməklərinizi limon suyu, sirkə, sarımsaq və ədviyyatlar ilə dadlandırın.Kraker, qarğıdalı və ləpələr,çərəzlər və s.Bunların duzsuz olanlarını seçin.
Bazarliq edərkən elementlərini oxuyaraq tərkibində daha az natrium olanları seçin.
